Przemoc i jej rodzaje

Przemoc wobec dzieci

Przemoc niestety dotyka wiele osób, także dzieci. Może przyjmować różne formy i występować w różnych miejscach – w domu, szkole, w sieci czy w miejscach publicznych. Ważne jest, aby ją rozpoznać i wiedzieć, jak na nią reagować.

Dowiedz się, czym jest przemoc, jakie są jej rodzaje oraz jak możesz sobie i innym pomóc, gdy stajecie się jej świadkami lub ofiarami.

Przemoc i jej rodzaje – spis treści

• Przemoc wobec dzieci
  • Czym jest przemoc
  • Rodzaje przemocy
  • Jak reagować na przemoc?
  • Przemoc można zatrzymać

Czym jest przemoc

Przemoc to każde działanie lub zachowanie, które celowo krzywdzi, rani lub narusza prawa drugiej osoby. Może to być przemoc fizyczna, psychiczna, emocjonalna, seksualna, ekonomiczna lub cyfrowa (tzw. cyberprzemoc).

Przemoc zawsze jest szkodliwa i nie ma na nią żadnego usprawiedliwienia.

Rodzaje przemocy

Poniżej omówimy szczegółowo różne rodzaje przemocy:

• fizyczna
• psychiczna i emocjonalna
• seksualna
• ekonomiczna
• cyfrowa (cyberprzemoc).

Przemoc fizyczna

Przemoc fizyczna to najbardziej oczywisty i widoczny rodzaj przemocy. Obejmuje wszelkie działania, które powodują fizyczne obrażenia ciała. Może to być bicie, kopanie, popychanie, duszenie czy używanie różnych przedmiotów do zadawania bólu.

Przemoc psychiczna i emocjonalna

Przemoc psychiczna i emocjonalna często jest mniej widoczna niż fizyczna, ale może być równie szkodliwa. Polega na działaniach, które mają na celu zniszczenie poczucia własnej wartości, pewności siebie i samopoczucia ofiary. Może to być zastraszanie, manipulacja, ciągłe krytykowanie lub upokarzanie.

Przemoc seksualna

Przemoc seksualna obejmuje wszelkie działania, które naruszają wolność i integralność seksualną drugiej osoby. Może to być molestowanie, wymuszenie stosunku płciowego, dotykanie w sposób seksualny bez zgody lub zmuszanie do oglądania materiałów pornograficznych.

Przykłady przemocy seksualnej:

• dotykanie w sposób seksualny bez zgody
• zmuszanie do czynności seksualnych, np. do dotykania sprawcy w miejscach intymnych albo zmuszanie lub namawianie Ciebie do masturbacji (zarówno w realu, jak i online)
• molestowanie słowne lub fizyczne
• rozsyłanie lub wymuszanie oglądania materiałów pornograficznych
• proszenie lub żądanie przesłania pornografii z Twoim udziałem, np. Twojego nagiego zdjęcia albo filmiku
• sextorsion, czyli szantaż upublicznieniem nagich zdjęć
• uwodzenie w sieci (child grooming) w celu wykorzystania seksualnego w trakcie spotkania na żywo.

Przemoc seksualna jest szczególnie traumatyczna i może prowadzić do poważnych problemów emocjonalnych i psychicznych. Ważne jest, aby każda ofiara przemocy seksualnej natychmiast szukała pomocy i wsparcia.

Przemoc ekonomiczna

Przemoc ekonomiczna polega na kontrolowaniu finansów drugiej osoby lub uniemożliwianiu jej dostępu do własnych zasobów finansowych. Może to być ograniczanie dostępu do pieniędzy, zabieranie zarobionych środków, czy zmuszanie do pracy bez wynagrodzenia. Dotyczy głównie osób dorosłych.

Przykłady przemocy ekonomicznej:

• zabieranie zarobionych pieniędzy
• ograniczanie dostępu do kont bankowych
• zmuszanie do pracy bez wynagrodzenia
• uniemożliwianie podjęcia pracy lub edukacji
• ograniczanie dostępu do jedzenia, które jest w domu
• niszczenie własności ofiary, ale także własności wspólnej np. poprzez demolowanie mieszkania.

Przemoc ekonomiczna może prowadzić do zależności finansowej i utraty kontroli nad własnym życiem.

Przemoc cyfrowa (cyberprzemoc)

Cyberprzemoc obejmuje działania mające na celu krzywdzenie innych za pomocą technologii, takich jak internet, media społecznościowe, telefony komórkowe. Może to być nękanie, rozsyłanie obraźliwych wiadomości, publikowanie kompromitujących zdjęć lub filmów bez zgody, a także kradzież tożsamości.

Przykłady przemocy cyfrowej:

• rozsyłanie obraźliwych wiadomości lub komentarzy
• publikowanie kompromitujących zdjęć lub filmów bez zgody
• tworzenie fałszywych profili w celu nękania
• kradzież tożsamości i wykorzystanie jej do szkodzenia innej osobie
• sextortion.

Cyberprzemoc może być trudna do śledzenia i kontrolowania, ponieważ działa w przestrzeni wirtualnej, ale jej skutki są jak najbardziej realne i bolesne.

Jeśli jesteś ofiarą przemocy w sieci, zbieraj dowody: zablokuj sprawcę, ale nie usuwaj wiadomości, które od niego otrzymałeś, zbieraj zrzuty ekranu, na których widać wiadomości, które Cię zaniepokoiły oraz profil sprawcy (nazwę, zdjęcie – nie przejmuj się, że sprawca pisze do Ciebie z fejkowego konta, to nie ma znaczenia dla ustalenia jego lub jej tożsamości przez policję). Powiadom rodziców, psychologa lub pedagoga szkolnego, konsultantów na telefonie lub czacie zaufania, policję – te osoby pomogą Ci zgłosić cyberprzemoc, tak by zapewnić Ci bezpieczeństwo i ukarać sprawcę.

Jak reagować na przemoc?

Jeśli jesteś świadkiem lub ofiarą przemocy, ważne jest, aby nie pozostawać biernym. Oto kilka kroków, które możesz podjąć:

• powiedz komuś zaufanemu
  porozmawiaj z rodzicem, dziadkami, nauczycielem, pedagogiem, psychologiem szkolnym lub inną zaufaną osobą dorosłą
• zadzwoń lub napisz po pomoc
  w Polsce dostępnych jest kilka infolinii, na które mogą dzwonić i pisać dzieci, np.
  800 119 119 – Telefon zaufania Towarzystwa Przyjaciół Dzieci czynny codziennie w godz. 14-22,
  800 12 12 12 – Telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka czynny cała dobę,
  116 111 – Telefon zaufania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę
  oraz
  czat zaufania dla dzieci i młodzieży Towarzystwa Przyjaciół Dzieci dostępny na naszej stronie (codziennie w godz. 14-22 po prawej stronie znajdziesz pomarańczowy przycisk czatu),
  a także czat na stronie Rzecznika Praw Dziecka https://brpd.gov.pl/ dostępny całodobowo
• unikaj konfrontacji
  jeśli to możliwe, unikaj bezpośredniej konfrontacji z osobą stosującą przemoc, aby nie narazić się na większe niebezpieczeństwo, a następnie powiadom zaufaną osobę dorosłą albo telefon lub czat zaufania
• zbieraj dowody
  w przypadku cyberprzemocy i przemocy seksualnej w internecie: zapisuj obraźliwe wiadomości, zrzuty ekranu i inne dowody, które mogą być później wykorzystane przez Policję
• szukaj wsparcia
  możesz również szukać pomocy u psychologa lub terapeuty, którzy mogą pomóc przepracować traumę związaną z przemocą. Każda ofiara przemocy powinna zostać objęta pomocą psychologiczną.

Przemoc można zatrzymać

Pamiętaj, że:

• nikt nie zasługuje na przemoc
• każdy ma prawo do bezpiecznego życia
• użycie przemocy nigdy nie jest usprawiedliwione
• przemoc jest przestępstwem, a prawo stoi po stronie ofiary
• przemoc można powstrzymać – w każdym miejscu w Polsce istnieją miejsca i ludzie, których zadaniem jest pomoc dzieciom, które dotyka którakolwiek z form przemocy.

Jeśli masz wątpliwości, pytania, potrzebujesz informacji, zadzwoń na telefon zaufania lub napisz na czacie zaufania z psychologiem. Informujemy i tłumaczymy, jakie masz prawa i gdzie jeszcze szukać pomocy oraz jak taka pomoc wygląda.

Nie jesteś pewny, czy to, co się dzieje, to przemoc? Zapytaj nas. Wspólnie przeanalizujemy, co się wydarzyło i podpowiemy Ci, jakie są rozwiązania.

Porozmawiaj z nami o tym:

• jak szkoła może pomóc, jeśli doświadczasz przemocy w domu
• jakie są zalety powiedzenia psychologowi, pedagogowi lub innemu nauczycielowi w szkole o tym, że w Twoim domu pojawiła się przemoc
• w jaki sposób ośrodki pomocy społecznej (OPS) pomagają ofiarom przemocy i czy możesz samodzielnie zgłosić się do OPS
• czym są Niebieskie Karty i dlaczego Niebieska Karta tak bardzo pomaga, jeśli ktoś w Twoim domu używa przemocy
• czy możesz samodzielnie zadzwonić na 112 lub policję, jeśli jesteś ofiarą lub świadkiem przemocy fizycznej lub seksualnej
• dlaczego po zgłoszeniu przemocy sytuacja ofiary ulega poprawie?

Jeśli jesteś jej świadkiem lub ofiarą, nie bój się szukać pomocy i mówić o swoich doświadczeniach. Jesteśmy tu dla Ciebie – informujemy, odpowiadamy na pytania, wyjaśniamy, pomagamy.